Gitaarbouw en herstellingen
Een Fender Stratocaster met een oude stijl pickup-configuratie, namelijk zonder RWRP -pickup in het midden, op de werkbank. Deze ronkte als een brommer en pikte enorm veel storing uit de omgeving op. Een complete shielding met aluminium voor de deksels en geleidende verf voor de cavities, alle aardingen verlegd naar één punt, enkele cold solders hersteld en een afgeschermde output-kabel loste het probleem op.
Een Gibson Les Paul met een gebarsten headstock op de werkbank. Hij is gebroken op de vezels van het hout, niet de lijmrand. Ik heb hem gelijmd met warme beenderlijm zodat die bij een eventuele nieuwe breuk opnieuw hersteld kan worden.
Elektronica voor een nieuwe archtop. Ik hou er van om de knoppen zo discreet mogelijk op te stellen. Daarom gebruik ik thumb wheels die ik onder een zwevende pick guard kleef.
Op de foto de toon en volume potentiometer, de condensator en de stekkertjes op een printplaatje gemonteerd.
Kunst is om de elektronica zo plat mogelijk uit te voeren. Ik maak alles met stekkertjes, zodat de pickup, de pick guard en de jack altijd zonder soldeerwerk te demonteren zijn.
Ik heb nog eens wat kunnen doen aan de 15″ archtop. De body en de hals heb ik apart afgewerkt, inclusief het lakwerk. Dat gaf de kans om het ook onder de overhang van het fretbord goed te doen. Ik hou er nogal van dat het hout overal goed afgedekt is, kwestie van de invloed van vocht te vertragen en gelijk te houden over het hele instrument.
Vandaag komen hals en body samen.
Natuurlijk met warme lijm, zodat die indien nodig er ooit nog zonder brokken af kan.
Door de dubbele zwaluwstaartconstructie is één klem en een beetje lijm genoeg. Gewoon stevig in elkaar drukken maakt dat de hals al vast zit.
De Kent Armstrong Humbucker is ook al geïnstalleerd. Ik installeer die met een klein stekkertje. Alle andere electronica gaat immers onder de volledig zwevende slagplaat. Die is dan dankzij dat stekkertje makkelijk toegankelijk en te verwijderen.
Ongelukken gebeuren. Gitaren zijn helaas kwetsbare instrumenten.
Het exemplaar op mijn werkbank heeft een tik gekregen, met als resultaat 3 barsten in het bovenblad en een serieuze impact vlek in de vernis.
De impact zit ongeveer in het midden van het beeld en daar zit een ongeveer 5 cm lange barst. Bovenaan in beeld zit de middelste barst. Die is 20 cm lang en reikt net niet tot aan het klankgat. Door de spanning van de brug zijn de twee zijden van de barst niet meer in lijn en is op verschillende plaatsen hout en vernis verdwenen. De derde barst is 5 cm lang en helemaal aan de zijkant, buiten beeld. Deze barst was niet zo erg en had alleen wat lijm nodig.
De barsten werden goed gevuld met warme lijm. Omdat het hout niet meer in lijn was, moest het blad vlak geklemd worden.
Eens de barsten vlak en dicht waren, konden er aan de binnenkant van de gitaar met warme lijm plaatjes gekleefd worden om het gebarsten hout te verstevigen. Ik heb er drie kunnen plakken – de barsten waren op de meeste plaatsen vlak naast een zangbalkje. De plaatjes zijn 15 x 15 mm kwartiers vurenhout, 2,5 mm dik en worden met de met de jaarringen dwars op die van het bovenblad gekleefd.
Er was wel wat werk aan het herstellen van de vernis. Die was op verschillende plaatsen weg, samen met wat zomerhout. De plaats van de impact heb ik zoveel mogelijk weggeschuurd, maar het was nodig om op die plek volledig door de vernis te gaan om de schade weg te krijgen. Het resultaat was een moeilijke herstelling aan de vernis. Die is bijgewerkt met blonde schellak. De kleur komt goed.
Jammer genoeg is de schade niet volledig verdwenen. Aan de kras op de voorgrond heb ik niets gedaan. De impact is een pak minder zichtbaar. Uiteindelijk is schadeherstel ook een economische afweging: hoeveel tijd en dus geld mag het kosten? In elk geval is de gitaar terug structureel in orde, het bovenblad is terug redelijk vlak en de klank is prima.
Terwijl de snaren er aflagen heb ik natuurlijk ook de toets gereinigd en de frets gepolijst. Het zou jammer geweest zijn om dat niet mee te nemen.
Van deze gitaar is plots de brug afgevlogen. Helaas een veel voorkomend probleem.
De snaarspanning op een klassieke gitaar zit rond de 7 kg per snaar. Aan de brug trekt dus permanent ruim 40 kg.
De brug wordt op het bovenblad gekleefd. Dit kan op twee manieren:
Veel fabrikanten nemen een binnenweg: er wordt een stuk afplak-tape geplakt op de plaats waar de brug moet komen. Gemakkelijk vernissen en gemakkelijk plakken, maar dat is niet zonder risico. Het is blijkbaar moeilijk om dit perfect te doen.
Zo ook bij dit exemplaar: aan de zijkanten en aan de voorkant zat nog ruim 2 mm vernis onder de brug. Er ontbrak ook een paar vierkante centimeter lijm. Vreemd vond ik dat het hout zo mooi recht ingescheurd was – gelukkig eigenlijk. Er was nauwelijks beschadiging aan het vernis.
Om dit te herstellen wordt de vernis juist uitgesneden en. Omdat er hout ontbreekt, wordt de hele brug een beetje dieper gelegd en het lijmvlak mooi vlak gemaakt.
De brug wordt van hout- en lijmresten ontdaan. Dit exemplaar was met huidenlijm gelijmd, dus dat verwijderen was makkelijk. Ik lijm ze opnieuw met huidenlijm. Voor het klemmen zijn speciale klemmen nodig, want een gewone klem is te klein of te zwaar voor het klemmen door het klankgat.
Tijdens het vlakken bleek een stukje vernis van 1 bij 2 mm losgekomen te zijn. Het gaatje in de vernis werd gevuld en gepolijst. Deze foto is halverwege het proces genomen. links zie je nog een 3-tal luchtbelletjes, rechts zie je al een 3-tal jaarringen waarboven de herstelling vrij goed is. Uiteindelijk zal er altijd een haarlijntje te zien blijven.
En klaar
Verder kreeg deze herstelling nog een grondige reiniging van het fretbord, polijsten van de frets en nieuwe snaren.
Ik ben geen fan van inleg op een fretbord. Mooi effen ebbenhout, prachtig gevlamde wenge of in dit geval glanzende bubinga – een beetje zonde om er in te snijden. Ik hou trouwens van sober – frets is al meer genoeg.
Maar om een gitaar bespeelbaar te maken, zijn side-dots wel een meerwaarde. Dus ja, standaard met side dots.
Ze komen als kunststof staafjes in zwart, wit of creme, 1.5 of 2 mm diameter. Gaatje boren op de juiste plek, er in kleven met een druppel secondenlijm en afwerken.
Side-dots kunnen ook makkelijk achteraf geplaatst worden.
Tijd voor fretjes!
Een erg leuk gitaarwerkje. Eentje waarbij je na 2 uur al veel resultaat hebt 🙂
Fretten op de gitaar zijn metalen staafjes op het fretbord die dienen om de snaren tot een bepaalde afstand in te korten en zo de gespeelde toonhoogte te verhogen.
De fretten voor gitaren worden gemaakt van een T-vormige draad, waaraan het horizontale balkje van de T een halve cirkel vormt en waarvan het verticale staafje van de T tandjes heeft. Die tandjes zorgen ervoor dat die in een gleufje in het fretbord geklemd kunnen worden. Soms worden ze gelijmd, maar ik ben daar geen fan van: het is niet nodig en het maakt het vervangen van de frets veel moeilijker.
De gleufjes waren gezaagd met een 0,6mm breed zaagje voor het aanbrengen van de bindings, het schuren van de radius en het gladschuren. Er zit dus wat vuil en lijmresten in de gleufjes en die moeten er voorzichtig uitgehaald worden.
Omdat ik warme lijm gebruik voor alle verlijmingen, konden de lijmresten makkelijk met een druppel water op de mespunt verwijderd worden.
Tweeëntwintig fretjes van lengte knippen en het verticale stukje van de T, de tang, aan twee kanten een 3-tal mm verwijderen. Het einde van het fretje zal immers over de binding hangen.
En dan kunnen de fretjes geplaatst worden. Als pers gebruik ik mijn tafelboormachine. De stift die het fretje in de gleuf drukt heeft dezelfde radius als het fretbord.
De eindjes moeten zo kort mogelijk afgeknipt worden.
En dan is het vijlen: eerst alle fretjes gelijk vijlen met het fretbord onder een hoek van 90°. Dan schuin veilen onder een hoek van 35°.
En dan de afwerking: er voor zorgen dat de fretjes overal baby-poep-zacht aanvoelen, allemaal exact even hoog liggen, netjes rond liggen met de top van de ronding in het midden en glimmend gepolijst zijn.
Veel van het speelplezier ligt in de tijd die de bouwer besteed aan deze details.
Vandaag de steuntjes gemaakt voor de stemmechanieken van een elektrische reisgitaar.
De gitaar moet klein genoeg zij om in mijn valies te passen. Daarom doe ik er alles aan om ze zo kort mogelijk te maken: een mensuur van 63,5 cm en de kop er af.
Stemmechanieken voor gitaren zonder kop zijn moeilijk te vinden, duur en vragen speciale snaren. Daarom ga ik voor stemmechanieken in de body met katrolletjes achteraan, zoals Traveler guitar het doet. Het grote voordeel is dat je gewone stemmechanieken en snaren kunt gebruiken. Eenvoud siert.
De installatie is wat gepriegel op twee kleine balkjes. Ze hebben een doorsnede van 14 bij 19 mm en dragen elk 3 stemmechanieken die er net op passen. Eigenlijk ongelooflijk dat die het houden – ze houden elk ongeveer 35 kg snaarspanning vast!
Een fretbord moet recht zijn, glad en bij gitaren met stalen snaren ook afgerond.
Dit fretbord is klaar om frets te ontvangen: afgerond met een schaaf en dan geschuurd van korrel 60 tot 2500 in 15 stappen. De radius is 12″. En blinken 🙂
Het prachtige hout is Bubinga. De binding is Amerikaanse esdoorn.
