Maand: april 2023

Een mooie Fender 40th Anniversary Stratocaster Candy Apple Red op de werkbank – en ik vergat jammer genoeg een foto van de hele gitaar te nemen.

Ze is niet meer bespeelbaar: buzz op verschillende plaatsen op de hals.

De oorzaak zijn versleten frets. Soms is het moeilijk te zien met de snaren er op. Bij deze had ik het probleem wat onderschat.

De put in de eerste fret is duidelijk, ook de tweede fret is wat vlakker. Maar deze gitaar is jarenlang bespeeld door een semi-professional en er waren veel frets die heel wat sleet hadden. Wanneer die sleet door het benden veroorzaakt wordt, is die moeilijk zichtbaar – je krijgt dan immers geen put, maar de hele fret slijt weg.

De oplossing is het vlakken van de frets. Dat wil zeggen: alle nog goede frets vijlen tot ze allemaal terug in het vlak liggen – de uiteindelijke hoogte wordt gedicteerd door de meest versleten fret. Mochten enkele frets te erg zijn, dan kunnen die op voorhand vervangen worden, maar dat was in dit geval niet nodig.

Na het vijlen moet de frets terug ‘gekroond’ worden. Dat wil zeggen dat ze terug een ronde kop moeten krijgen, zodat het hoogste punt van de fret in het midden valt. Doe je dat niet, dan klinkt de gitaar vals. Nadat elke fret in vorm gevijld is, worden ze nog geschuurd en gepolijst. Ook het fretbord en alle andere metalen delen worden opgepoetst. Fijne krasjes worden ineens mee uit de lak gepolijst.

Bij dit instrument waren de stelschroefjes in de zadels vastgeroest. Een dag weken met kruipolie loste de roest en het probleem niet op. Gelukkig zijn deze zadels nog nieuw te verkrijgen. Met vlakke frets, een perfecte lage afstelling en helemaal opgepoetst is dit instrument terug een juweeltje.

Het is blijkbaar de maand van de losse bruggen. Twee Alhambra klassieke gitaren met hetzelfde probleem.

Zoals je op de foto kunt zien, komt de achterkant van de brug omhoog. Mocht je dat bij je eigen gitaar zien, haal dan onmiddellijk de spanning van de snaren en breng ze binnen voor herstel. De schade is mogelijks groter als je wacht tot de brug er afvliegt…

Wanneer de brug voorzichtig losgemaakt is, wordt de oorzaak van het loskomen duidelijk.

De verlijmingszone was niet netjes uit de vernis gesneden en de lijm was slecht verdeeld.

Het bovenblad wordt bij het bouwen van de gitaar eerst volledig vernist. Dan wordt op de plaats waar de brug gaat komen de vernis weggesneden. Om het bouwen wat goedkoper te maken, wordt deze werkwijze soms wat aangepast: men kleeft een stukje tape op de plaats waar de brug moet komen voor het vernissen en haalt dan achteraf de tape weg om de brug te kunnen lijmen. Dit is echter minder nauwkeurig werk, zoals je kunt zien op bovenstaande afbeelding: er is nog een rand vernis blijven staan onder de brug. Het lijmvlak is hierdoor kleiner en de brug “zweeft” boven het hout door de dikte van de vernis. Dit verzwakt de verlijming. Als er dan nog een dikke worst slecht verdeelde lijm op gespoten wordt, dan zijn problemen te verwachten…

De oplossing is om alle oude lijm te verwijderen, de vernis wel fatsoenlijk weg te halen en opnieuw te lijmen.

Ik verkies beenderlijm omdat die reversibel is: mocht de brug ooit terug loskomen, dan heeft de volgende luthier al niet het werk om de lijmresten te verwijderen. Gewoon een beetje extra verse lijm toevoegen en plakken maar. Synthetische lijm moet volledig verwijderd worden voor er terug een stevige verlijming kan gebeuren.

Met een rij brugklemmetjes wordt zachte druk netjes verdeeld. Vierentwintig uur laten rusten en dan oppoetsen, verse snaren en weer vele jaren speelplezier.

Brug nummer twee was losgekomen om een andere reden: hier was de vernis te diep ingesneden – wel een millimeter diep in het fretbord. De vezels die aan de achterkant geen steun meer hadden, hebben meegegeven onder de kracht van de snaren. Het rood lijntje op onderstaande foto geeft de zone die te diep ingesneden is. Een aantal vezels hangen bij het losmaken nog aan de brug, een ander deel hangt er nog als een losse flap aan.

Ik heb de losse vezels met warme lijm vastgelijmd en laten uitharden. Dan het geheel gevlakt, zodat een groot lijmvlak ontstaat. De brug terug gelijmd met warme lijm en die zou moeten blijven hangen.

Dit zijn natuurlijk problemen die het herstellen bemoeilijken. Mochten de vlakken netjes en groot genoeg uitgesneden zijn, niet dieper dan de vernis, verlijmd met warme lijm, dan zouden deze herstellingen makkelijker zijn en vooral ook minder nodig.

Maar goed, weer twee herstelde gitaren.

Een gat in de gitaar. Een ongeluk is vlug gebeurd. Een gat in de upper-bout van een mooie klassieke gitaar.

Ook aan de binnenkant is de schade zichtbaar. Het is gelamineerd hout, dus eigenlijk wel best sterk en niet gevoelig voor barsten, maar alles kan stuk.

Er moet aan de binnenkant een patch op, zodat het geheel terug stevig is en om er voor te zorgen dat aan de buitenkant het nog aanwezige hout zo goed mogelijk zijn oorpronkelijke positie terug aanneemt.

Ik maak de patch voor de zijkant uit hardhout, afgerond en gebogen zodat die de juiste kromming van de zijkant volgt. Vastkleven met een aangepast recept beenderlijm voor lange opentijd.

Ik boor er een gaatje in van 1 mm, zodat ik de patch met een snaar en een klemmetje kan opklemmen tegen de buitenkant.

Dit drukt het het overgebleven hout van de zijkant mooi terug in het vlak en perst wat overschot beenderlijm in de barst. Mijn traag drogend beenderlijmreceptje moet in tegenstelling tot gewone beenderlijm zeker een dag uitharden.

De ontbrekende splinter werd vervangen met harde schellak op kleur. En dan vernissen en slissen tot het blinkt…